Haksız İşten Çıkarma Durumunda Haklarınız Nelerdir?

İşten çıkarılmak, bir çalışan için maddi ve manevi olarak oldukça zorlayıcı bir süreçtir. Eğer bu işten çıkarma geçerli bir nedene dayanmıyorsa, yani haksız bir fesih söz konusuysa, çalışan birçok hakka sahip olur. Türk İş Hukuku, bu tür durumlarda işçiyi koruyucu hükümlerle donatmıştır. Bu yazıda, haksız işten çıkarılan bir çalışanın sahip olduğu hakları ve nasıl yol izlemesi gerektiğini sade bir dille anlatıyoruz.

Haksız İşten Çıkarma Nedir?

Haksız işten çıkarma; işverenin, geçerli ya da haklı bir sebep olmadan iş sözleşmesini sona erdirmesidir. Bu durumda çalışan, mağduriyet yaşamaması adına hukuki haklara sahiptir.

İşverenin fesih için geçerli sayılan nedenleri ispat etmesi gerekir. Aksi hâlde yapılan fesih, geçersiz ve haksız kabul edilir.

Kimler İş Güvencesi Kapsamındadır?

Her çalışan doğrudan iş güvencesine sahip değildir. Aşağıdaki koşulları taşıyan çalışanlar bu kapsamda değerlendirilir:

• En az 6 ay çalışmış olmak

• İş yerinde en az 30 işçi çalışıyor olmak

• Belirsiz süreli sözleşme ile çalışmak

• İşveren vekili konumunda olmamak

Bu şartları sağlayan işçiler, işe iade davası açma hakkına sahiptir.

Haksız İşten Çıkarılan Çalışanın Hakları Nelerdir?

 Kıdem Tazminatı

1 yıldan fazla süredir çalışan bir kişi, kendi kusuru dışında işten çıkarılırsa kıdem tazminatına hak kazanır. Her bir yıl için bir aylık brüt maaş kadar ödeme yapılır.

 İhbar Tazminatı

İşveren, çalışana önceden haber vermeden sözleşmeyi feshederse, ihbar süresine uymadığı için ihbar tazminatı öder. Bu süre genellikle:

• 6 aya kadar çalışmada → 2 hafta

• 6 ay – 1,5 yıl → 4 hafta

• 1,5 – 3 yıl → 6 hafta

• 3 yıl ve üzeri → 8 hafta

Boşta Geçen Süre Ücreti

İşe iade davasını kazanan çalışan, en fazla 4 aya kadar işsiz kaldığı sürenin maaşını alabilir.

İşe Başlatmama Tazminatı

Mahkeme kararı ile işe iade edilen bir işçi, işveren tarafından tekrar işe alınmazsa; 4 ila 8 aylık maaşı kadar tazminat kazanır.

Kötü Niyet Tazminatı

Eğer işveren işçiyi sırf sendika üyeliği, hamilelik ya da hak arama nedeniyle işten çıkardıysa; bu durumda ayrıca kötü niyet tazminatı öder. Bu tutar, normal ihbar süresinin üç katı kadar olabilir.

Dava Süreci Nasıl İşler?

Haksız şekilde işten çıkarıldığınızı düşünüyorsanız:

1. Öncelikle 1 ay içinde arabulucuya başvurmalısınız.

2. Anlaşma sağlanamazsa, 2 hafta içinde işe iade davası açabilirsiniz.

Mahkeme sürecinde işverenin sunduğu gerekçeler değerlendirilir. Delil yetersizse, mahkeme feshi geçersiz sayar.

Hangi Durumlar Haksız Fesih Sayılır?

• Somut gerekçe olmadan “performans düşüklüğü” iddiası

• Uyarı yapılmadan aniden çıkarma

• Sendika üyeliği veya hamilelik nedeniyle fesih

• İş yerinde şiddet, taciz veya mobing mağdurunun çıkarılması

Bu gibi durumlarda mahkeme genellikle çalışanın lehine karar verir.

Haksız Fesihte Ne Kadar Tazminat Alınır?

Bu, kişinin çalışma yılına, maaşına ve işverenin tavrına göre değişir. Örnek bir hesaplama:

• 5 yıl çalışmış bir kişi:

  • 5 aylık kıdem tazminatı

  • 8 haftalık ihbar tazminatı

  • 4 aylık boşta geçen süre ücreti

  • 6 aylık işe başlatmama tazminatı

Toplamda yaklaşık 15 maaşlık bir tazminat alma hakkı olabilir.

İşveren Hangi Yükümlülüklere Sahiptir?

İşveren, işten çıkarma işlemini:

• Yazılı ve gerekçeli şekilde yapmalı

• SGK çıkış kodunu doğru bildirmeli

• Kıdem ve ihbar tazminatlarını zamanında ödemelidir

Bu yükümlülüklere uyulmaması hâlinde idari para cezası ve dava riski doğar.

Haklarınızı Bilin, Harekete Geçin

Haksız işten çıkarma durumunda mağdur olmamak için:

• Haklarınızı bilin

• Belgelerinizi saklayın

• Süreleri kaçırmadan arabulucuya veya mahkemeye başvurun

Gerekirse bir iş hukuku avukatından profesyonel destek alın. Unutmayın: Hak aramak haktır.