Boşanma süreci sonrasında gündeme gelen en önemli maddi konulardan biri nafakadır. Mahkeme tarafından belirlenen bu maddi yükümlülük, tarafların ekonomik durumuna göre farklılık gösterebilir. Bu nedenle nafaka nasıl hesaplanır? yani nafaka hesaplama yöntemleri ile zamanla hangi koşullarda değiştirilebileceği, hem ödeyen hem de alan taraf için büyük önem taşır. Bu yazıda, nafaka tutarının hangi kriterlere göre belirlendiğini ve ilerleyen süreçte nasıl artabileceği ya da azaltılabileceğini detaylı şekilde inceleyeceğiz.
Nafaka Nedir?
Nafaka, bir kişinin boşanma sonrasında ya da ayrı yaşama durumunda, diğer eşten geçimini sağlamak amacıyla talep ettiği maddi destektir. Türk Medeni Kanunu’na göre nafaka türleri dört ana başlık altında toplanır:
-
Tedbir nafakası
-
Yoksulluk nafakası
-
İştirak nafakası
-
Yardım nafakası
Bu yazıda özellikle yoksulluk ve iştirak nafakası üzerinden hesaplama ve değişiklik konularına odaklanacağız.
Nafaka Türleri Kısaca Nedir?
Tedbir Nafakası
Boşanma davası devam ederken, taraflardan biri ekonomik olarak zorluk yaşıyorsa mahkeme geçici olarak tedbir nafakası bağlayabilir. Bu nafaka, dava sona erene kadar geçerlidir.
Yoksulluk Nafakası
Boşanma nedeniyle ekonomik olarak zor duruma düşecek olan eşe, diğer eşin ödediği nafakadır. Bu nafakanın alınabilmesi için nafaka talep eden tarafın kusurunun diğerinden daha ağır olmaması gerekir.
İştirak Nafakası
Velayet kendisine verilmeyen eşin, çocuğun bakım, eğitim ve sağlık giderlerine katılması için ödediği nafakadır. Bu nafaka çocuğun reşit olmasına kadar devam eder.
Yardım Nafakası
Genelde evli olmayan aile bireyleri arasında, örneğin çocukların anne-babasına ya da kardeşlerin birbirine bakma yükümlülüğü kapsamında talep edilen nafakadır.
Nafaka Nasıl Hesaplanır?
Gelir Durumu Esas Alınır
Mahkeme nafaka miktarını belirlerken hem nafaka isteyenin hem de ödeyecek olanın gelir durumunu dikkate alır. Kişilerin maaşı, mal varlığı, kira gelirleri gibi tüm ekonomik veriler incelenir.
Yaşam Standartları Değerlendirilir
Tarafların önceki evlilik sürecindeki yaşam düzeyleri göz önünde bulundurulur. Mahkeme, nafaka ile talep eden kişinin minimum yaşam standardını koruyabilmesini hedefler.
Çocuğun İhtiyaçları
Eğer iştirak nafakası söz konusuysa, çocuğun yaşı, eğitim düzeyi, sağlık durumu ve genel masrafları temel alınır. Örneğin özel okul masrafı olan bir çocuk için daha yüksek nafaka bağlanabilir.
Enflasyon ve Asgari Geçim
Mahkemeler karar verirken, ekonomik koşulları ve hayat pahalılığını da göz önünde bulundurur. Bu nedenle nafaka miktarları yıldan yıla değişiklik gösterebilir.
Örnek Nafaka Hesaplaması
Diyelim ki boşanan taraflardan biri asgari ücretle çalışıyor, diğeri ise aylık 30.000 TL gelire sahip.
-
Nafaka talep eden eşin geliri yoksa ve kusuru daha azsa, yoksulluk nafakası bağlanabilir.
-
Nafaka miktarı genellikle maaşın %15 ila %30’u arasında belirlenir.
-
Aynı durumda çocuk için de ortalama 3.000 – 6.000 TL arasında iştirak nafakası öngörülebilir.
Ancak her dava özeldir ve kesin bir oran verilmesi mümkün değildir. Mahkeme tüm şartları dikkate alarak karar verir.
Nafaka Hangi Durumlarda Artırılır?
Nafaka miktarı sabit değildir. Zamanla değişen ekonomik koşullar nedeniyle artırılabilir. İşte artırma nedenlerine örnekler:
-
Nafaka alan kişinin giderlerinin artması
-
Çocuğun eğitiminin pahalanması
-
Nafaka ödeyen kişinin gelirinin ciddi şekilde artması
-
Enflasyon oranlarının nafakayı yetersiz hale getirmesi
Bu durumlarda nafaka alan taraf nafaka artırımı davası açabilir.
Nafaka Hangi Durumlarda Azaltılır?
Bazen nafaka ödeyen kişinin maddi durumu kötüleşebilir. Bu gibi durumlarda mahkeme nafakanın düşürülmesine karar verebilir. Örnek nedenler:
-
İş kaybı, iflas, hastalık gibi durumlar
-
Nafaka alan kişinin iş bulması ya da evlenmesi
-
Çocuğun eğitim giderlerinin azalması
-
Aşırı yüksek nafaka yükü altında kalınması
Bu tür hallerde nafaka ödeyen taraf nafaka azaltım davası açabilir.
Nafaka Ne Zaman Sona Erer?
Nafaka bazı şartlar oluştuğunda tamamen sona erebilir. İşte sona erme nedenlerinden bazıları:
-
Yoksulluk nafakası alan eşin yeniden evlenmesi
-
Çocuğun 18 yaşını doldurması (istisnalar hariç)
-
Taraflardan birinin ölmesi
-
Nafaka alacaklısının refah seviyesinin artması
Sona erme durumunda ayrıca dava açmaya gerek olmayabilir. Ancak bazı durumlarda mahkeme kararı gerekebilir.
Nafaka Kararlarında Dikkat Edilmesi Gerekenler
-
Mahkeme kararı olmadan nafaka azaltılamaz.
-
Sözlü anlaşmalar geçerli sayılmaz.
-
Yükümlülük devam ederken ödeme yapılmazsa icra takibi başlatılabilir.
-
Ödenmeyen nafakalar için hapis cezası uygulanabilir.
Bu nedenle nafaka ile ilgili tüm değişiklikler mutlaka mahkeme kanalıyla yapılmalıdır.
Haklarınızı Bilin, Doğru Yol İzleyin
Nafaka, hem ekonomik hem de hukuki anlamda son derece hassas bir konudur. Gerek ödeyen gerekse alan taraf için hayatı doğrudan etkiler. Bu yüzden haklarınızı bilmeniz ve hukuki yollarla hareket etmeniz büyük önem taşır.
Eğer nafaka miktarının adil olmadığını düşünüyorsanız, mutlaka bir avukattan destek alarak yeni bir dava süreci başlatabilirsiniz. Unutmayın, doğru ve zamanında yapılan başvurular sayesinde hak kaybı yaşamazsınız.